หนังสือ "ปืน เชื้อโรค เหล็กกล้า กับชะตากรรมของสังคมมนุษย์" (Guns, Germs, and Steel) เขียนโดย Jared Diamond เป็นหนังสือสารคดีที่กล่าวถึงสาเหตุที่ทำให้บางกลุ่มชาติหรืออารยธรรมมีความเจริญก้าวหน้าทางเทคโนโลยี เศรษฐกิจ และการเมือง มากกว่ากลุ่มอื่น Diamond โต้แย้งว่าความแตกต่างทางเชื้อชาติหรือวัฒนธรรมไม่ได้เป็นสาเหตุหลักของความเจริญก้าวหน้า แต่เป็นปัจจัยทางภูมิศาสตร์และสิ่งแวดล้อมที่ส่งผลต่อพัฒนาการของอารยธรรม ประเด็นหลักของหนังสือ ภูมิศาสตร์: กลุ่มชาติที่ตั้งอยู่ในพื้นที่ที่มีภูมิประเทศเอื้ออำนวยต่อการเกษตรกรรม เช่น มีแหล่งน้ำ ดินที่อุดมสมบูรณ์ มักมีประชากรหนาแน่น พัฒนาเทคโนโลยี และสร้างอารยธรรมที่เจริญรุ่งเรือง เชื้อโรค: โรคระบาดบางชนิด เช่น โรคฝีดาษ โรคหัด โรคไข้ทรพิษ แพร่ระบาดในบางภูมิภาคมากกว่าภูมิภาคอื่น ส่งผลต่อจำนวนประชากร ภูมิคุ้มกัน และความอ่อนแอต่อโรค เหล็กกล้า: เทคโนโลยีการผลิตเหล็กกล้า ช่วยให้สร้างอาวุธ เครื่องมือ และอุปกรณ์ต่างๆ ที่มีความแข็งแรง ทนทาน ส่งผลต่อพัฒนาการทางเทคโนโลยี การทหาร และเศรษฐกิจ ข้อวิพากษ์วิจารณ์ แนวคิดของ Diamond เกี่ยวกับปัจจัยทางภูมิศาสตร์และสิ่งแวดล้อม ถูกวิพากษ์วิจารณ์ว่าละเลยบทบาทของวัฒนธรรม ความเชื่อ และโครงสร้างทางสังคม บางส่วนของหนังสือถูกวิพากษ์วิจารณ์ว่ามีข้อมูลที่ไม่ถูกต้องหรือตีความข้อมูลผิด ความสำคัญ หนังสือ "ปืน เชื้อโรค เหล็กกล้า กับชะตากรรมของสังคมมนุษย์" เป็นหนังสือที่มีอิทธิพลต่อความคิดเกี่ยวกับประวัติศาสตร์และพัฒนาการของมนุษย์ กระตุ้นให้เกิดการถกเถียงและวิจัยเกี่ยวกับสาเหตุของความเจริญก้าวหน้าทางอารยธรรม เสนอมุมมองใหม่เกี่ยวกับประวัติศาสตร์มนุษย์ โดยไม่เน้นความแตกต่างทางเชื้อชาติหรือวัฒนธรรม สรุป หนังสือ "ปืน เชื้อโรค เหล็กกล้า กับชะตากรรมของสังคมมนุษย์" เป็นหนังสือที่น่าสนใจสำหรับผู้ที่ต้องการเข้าใจสาเหตุของความเจริญก้าวหน้าทางอารยธรรม แม้จะมีข้อวิพากษ์วิจารณ์ แต่หนังสือเล่มนี้ก็ยังเป็นแหล่งข้อมูลและแนวคิดที่สำคัญสำหรับการศึกษาประวัติศาสตร์และพัฒนาการของมนุษย์